Tennisles via de telefoon (2 van 2)

[lees eerst deel 1]

Om onduidelijkheid te lijf te gaan, te leren, en "van proberen kun je leren" dus ook anders tegen 'mislukkingen' aan te kijken, heb je mensen nodig die niet (meer) bang zijn voor anders of gek te worden versleten en die te waarderen op een manier die hun intrinsieke motivatie laat groeien. Kijk naar kunstenaars, wijsneuzen en hackers (niet in de betekenis van digitale criminelen, maar mensen die zaken voor iets anders gebruiken dan waarvoor ze zijn ontworpen). Sterker nog, tegen expert-blindheid en nodeloze complexiteit zou het goed zijn zeer regelmatig mensen van buiten je vakgebied uit te nodigen; waarbij gezond verstand en creativiteit een vereiste is, booksmart op het specifieke onderwerp niet. Om dit keer letterlijk Edsger W. Dijkstra aan te halen:

“Simplicity is a great virtue but it requires hard work to achieve it and education to appreciate it. And to make matters worse: complexity sells better.”

credits: @cdharrison

Hoeveel regelingen niet precies het omgekeerde dan het beoogde effect hebben terwijl iedereen die wel eens achter z'n bureau vandaan onder de mensen komt dat allang aan zag komen. Denk ook niet alleen vanuit mooie plannen, maar doe een gedachtenexperiment hoe er misbruik van te maken: 'gaming the system'. Bijvoorbeeld: Lang geleden belde ik de Nederlandse Spoorwegen dat hun aanstaande restitutie-procedure bij vertraging, binnen no-time zou gaan resulteren in een website waarmee mensen heel makkelijk grootschalig geld zouden gaan opstrijken voor treinritten die ze nooit hadden gemaakt.

'haha, bedankt meneer, maar in onze rijke ervaring ...'

... was het logische antwoord van iemand die in tegenstelling tot studenten op een voornamelijk technische universiteit nog niet echt in het internet-tijdperk leefde.
Of: Een arts heeft jaren gestudeerd, dus de meeste mensen weten het echt niet beter na een middagje Googelen. Tegelijkertijd was dat studeren voor jouw specifieke aandoening misschien maar 1 bladzijde 30 jaar geleden, om nog maar niet over combinaties van aandoeningen te spreken. Terwijl jij er misschien al 30 jaar dag-in-dag-uit ervaring mee hebt. Werk samen!

En menig organisatie gaat het zonder flink wat opschudding sowieso niet redden. Hiërarchieën grotendeels afgestemd op een tijdperk van voor het web en toen 'onderaan' mensen nog nauwelijks waren opgeleid, geeft sinds de herbezinning door vooral Corona en het grote aantal vacatures al meer quiet quitting en bureaucratische vluchtelingen. Al meer mensen hebben geen zin meer om het radertje te zijn in een machine die bepaald niet goed werkt, waar ze weinig invloed op hebben. Tegelijkertijd zitten de organisaties die dat door hebben en willen veranderen met mensen (dus geen 'human resources') die het benodigde gedrag al sinds de kleuterklas is afgeleerd. Met alleen maar tegenstemmen komen we er ook niet, we moeten anders denken en doen. Oh, maar terug naar de denktools.

Wat hier ook bij hoort is "All models are wrong, some are useful". Ze zijn per definitie een simplificatie, inclusief bias. Kijk bijvoorbeeld eens naar geld/economie. "Leugens, grove leugens en het bbp [Bruto binnenlands product]" schreef Rutger Bregman ooit over de economie, waarin allerlei rampzalige gebeurtenissen volgens het bbp goed zijn voor 'de economie'. Een heilige economie waarin het prima lijkt als grote delen van de bevolking moeilijk kunnen rondkomen, zolang de allerrijksten maar flink veel rijker worden; totalen en gemiddelden zeggen nou eenmaal weinig. En daarnaast heb je ook nog mensen voor wie geld god geworden is; ze kunnen niet geloven dat mensen heel veel moeite doen voor dingen waarvoor ze niet rijkelijk geldelijk beloond worden. Naast dat een model een simplificatie, of zelfs oversimplificatie is, kan ie mensen ook verleiden tot staar: de bredere context uit het oog verliezen. Vooral de weerbarstige factor menselijk gedrag wordt te makkelijk vergeten.

Ik stel voor het in menig rapport genoemde of zelfs maar veronderstelde 'if all else equal' altijd te voorzien van mogelijke scenario's waarin dat all else verre van equal blijft.

Weet u nog hoe gedurende Corona kinderen niet naar school konden om besmettingen tegen te gaan? omdat hun ouders moesten werken gingen die kinderen naar de oppas: opa's en oma's, de kwetsbaarste groep.

En om uiteindelijk weer terug te komen bij 'met je handen werken': heb je wel eens gezien hoe mensen druk aan het gebaren zijn, zonder dat het op iemand of iets gericht is? Even op een wat andere schrijfwijze om AI om de tuin te leiden: H.A.N.D.E.N. zijn ook gereedschappen voor gedachtevorming.

Dus wat je ook doet of gaat doen: samen handen uit de mouwen!